Literatura Średniowiecza – Motyw śmierci i Hagiografia

Motyw śmierci w literaturze Średniowiecza.

Motyw śmierci jest to bardzo popularny w Średniowieczu temat.

Wiążą się z nim hasła „ Dance makabre”- taniec śmierci i „momento mori” – pamiętaj o śmierci.

Motyw dance makabre ukazuje śmierć wszechobecną, wszechwładną i dotyczącą każdego człowieka- bez względu na jego stanowisko, pochodzenie, czy majątek. Śmierć zaprasza do tańca przedstawicieli różnych stanów. Może to być motyw ukazany w rysunku lub w słowie- np. dialog śmierci ze zwykłym człowiekiem. W polskiej literaturze przykładem jest „Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią”.

Element śmierci zajmuje, także ważną rolę w „ Pieśni o Rolandzie”. Znaczną część tego poematu zajmuje sam opis śmierci ukazanej jako chrześcijańskiej. Roland umiera na wzgórzu przy sośnie, co można porównać do golgoty i krzyża. Rycerz ginie z przeświadczeniem, że zasłużył na zbawienie swoim postępowaniem. Samo życie traktuje zaś jedynie jako coś przejściowego, co przemija, czyli nie ma dla niego większego znaczenia.

Hagiografia średniowieczna-  zagadnienie na wybranych przykładach z literatury

Hagiografia to żywopisarstwo świętych. są to utwory przedstawiające dzieje świętego , propagują i konstruują one wzór świętego (ascety)- ideał do naśladowania. Przykładem jest „Legenda o św. Aleksym”. Hagiografia – żywotopisarstwo świętych, ukształtowało się na Wschodzie, gdzie spisywano dzieje pustelników egipskich i syryjskich. W utworach opisujących męczenników podkreślano praktykowane przez nich cnoty; umartwianie, kreując wzór osobowy. Hagiografia wg Ko-ścioła musiała być ściśle związana z materiałami biograficznymi. Z czasem jednak zaczęły dominować elementy fantastyczne. (Piotr Skarga „Żywoty świętych”)

Żywot świętego ma specyficzną budowę:

1. Prolog- czyli wypowiedź autora, mówi on o przyczynach, dla których opisuje żywot świętego, prosi o pomoc i wyrozumiałość.

2. Opis narodzin świętego.

3. Cudowne dzieciństwo –pierwsze objawy wspaniałości.

4. Młodość świętego

5. Małżeństwo (często związane ze ślubem czystości). Święty Aleksy żeni się z królewną Famijaną, lecz składa ślub czystości.

6. Oddanie majątku biednym

7. Opis tułaczki Aleksego: Aleksy znosi okrutne męki ,śpi pod kościołem. Gdy Maryja każe mu otworzyć drzwi do kościoła-Aleksy staje się sławny;wraca do domu i tam 16 lat spędza pod schodami swojego domu, gdzie wylewano na niego pomyje. Umartwianie i prześladowanie jest następnym elementem budowy.

8. Męczeńska śmierć świętego.

9. Cuda czynione po śmierci. Zmarły Aleksy trzyma w dłoni list do swojej żony i tylko ta moż emu go odebrać.

Najwybitniejszym łacińskim zbiorem legend o świętych była tzw. „Złota legenda”